Gắn bó lo âu – né tránh là một trong bốn kiểu gắn bó của con người. Tuy nhiên, đây là một kiểu gắn bó không lành mạnh. Người có kiểu gắn bó này thường rất mong muốn có mối quan hệ thân thiết nhưng đồng thời lại thiếu tin tưởng vào người khác và sợ hãi sự thân mật. Vậy kiểu gắn bó này bắt nguồn từ đâu và có cách nào để cải thiện chúng?
Điều gì dẫn đến kiểu gắn bó lo âu – né tránh?
Kiểu gắn bó lo âu – né tránh thường bắt nguồn từ thời thơ ấu. Trong đó, có ít nhất một người cha hoặc mẹ hoặc người chăm sóc trực tiếp có những hành vi tiêu cực với đứa trẻ. Hành vi này có thể bao gồm sự lạm dụng về thể chất hoặc tinh thần như bạo hành, xâm hại, bỏ mặc, xúc phạm, chửi bới, đe dọa….
Khi đó, đứa trẻ không được nhận được sự an ủi, yêu thương hay có một chỗ dựa an toàn từ cha mẹ. Đó có thể là nguyên nhân gây đau khổ cho trẻ. Đứa trẻ lúc này có nhu cầu và mong muốn đến gần với cha mẹ hoặc người chăm sóc để được che chở nhưng vì sợ hãi nên sẽ rút lui. Khi trưởng thành, người có kiểu gắn bó này sẽ bộc lộ xung lực muốn tiếp cận và sau đó rút lui trong các mối quan hệ với bạn bè, vợ chồng, đồng nghiệp, con cái, đối tác…
Những ảnh hưởng của kiểu gắn bó lo âu – né tránh
Người có kiểu gắn bó lo âu – né tránh rất muốn xây dựng mối liên kết bền chặt giữa họ với người khác nhưng đồng thời cũng muốn bảo vệ bản thân khỏi việc bị từ chối. Chính vì vậy, họ luôn muốn tìm kiếm các mối quan hệ nhưng sẽ tránh sự cam kết thực sự hoặc rời đi ngay khi mối quan hệ đó trở nên quá gần gũi, thân mật. Những người này thường có niềm tin rằng người khác sẽ làm tổn thương họ. Họ cũng không có lòng tin đối với đối tác nên có tâm lý sợ hãi và từ đó họ phá hỏng các mối quan hệ của chính mình.
Không chỉ dừng lại ở đó, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người có quan điểm tiêu cực về bản thân đi cùng với kiểu gắn bó này dễ bị trầm cảm, lo âu và có nhiều cảm xúc tiêu cực. Họ cũng có xu hướng có nhiều bạn tình hơn trong cuộc sống và có xu hướng đồng ý quan hệ tình dục nhiều hơn dù bản thân chưa thực sự mong muốn điều đó.
Cách cải thiện kiểu gắn bó lo âu – né tránh
Gắn bó lo âu – né tránh là một kiểu gắn bó phức tạp và không lành mạnh. Chúng có thể gây ra nhiều đau khổ đối với bản thân chúng ta cũng như khiến các mối quan hệ bị phá hỏng. Tuy nhiên, may mắn là chúng ta có thể cải thiện điều này và các kiểu gắn bó thì không có tính chất cố định. Một vài phương thức dưới đây có thể giúp chúng ta hiểu và hướng đến một kiểu gắn bó lành mạnh, an toàn hơn.
Hiểu về kiểu gắn bó của bản thân
Bất kỳ một hành trình chữa lành nào cũng bắt đầu từ việc hiểu biết về những điều bản thân đang gặp phải. Nếu bạn nhận thấy bản thân có những dấu hiệu của kiểu gắn bó lo âu – né tránh này và muốn thay đổi nó, hãy tìm hiểu kỹ hơn về chúng. Việc tìm hiểu này sẽ giúp bạn hiểu một cách sâu sắc về xu hướng, quy trình suy nghĩ có thể khiến bạn đi đến hành động khiến bạn không đạt được muốn trong tình yêu và cuộc sống.
Cần nhớ rằng, càng hiểu rõ về kiểu gắn bó của bản thân, bạn sẽ càng có nhiều cơ hội hơn để thay đổi chúng. Đây chính là bước đầu tiên và rất quan trọng mà bạn phải thực hiện.
Thiết lập và nói về ranh giới trong các mối quan hệ
Người có kiểu gắn bó lo âu – né tránh có thể lo sợ rằng việc họ chia sẻ quá nhiều về bản thân trong một mối quan hệ sẽ khiến họ rút lui nhanh chóng. Nếu nhận ra mình có suy nghĩ này, bạn hãy làm mọi thứ chậm lại và có ranh giới cho những điều bạn muốn chia sẻ. Đồng thời, hãy nói với đối tác của bạn về việc bạn cảm thấy thoải mái khi có thể cởi mở với họ nhưng bạn sẽ làm từ từ từng bước một.
Ngoài ra, bạn có thể chia sẻ sự lo lắng của mình với đối tác. Cùng với đó, hãy xem điều gì sẽ giúp bạn thấy an tâm hơn trong mối quan hệ và nói điều đó với đối tác. Sự chia sẻ này sẽ cung cấp cho bạn một không gian và thời gian an toàn để bạn bộc lộ mình mà không bị nỗi lo sợ phá hủy mối quan hệ.
Chấp nhận bản thân
Người có kiểu gắn bó lo âu – né tránh thường có những suy nghĩ tiêu cực về chính mình. Họ cũng có thể thường xuyên tự phê bình bản thân. Tuy nhiên, nếu muốn hướng đến việc đổi thay, bạn cần học cách chấp nhận và tử tế với chính mình. Hãy nói chuyện với chính mình như một người bạn thân thiết, cởi mở và thấu hiểu. Điều này có thể giúp bạn hiểu mình hơn và ngưng chỉ trích bản thân. Nếu không thể yêu thương và chấp nhận chính mình, bạn sẽ khó để có được mối quan hệ lành mạnh với người khác.
Trị liệu tâm lý
Việc cải thiện kiểu gắn bó lo âu – né tránh có thể sẽ hiệu quả hơn nếu bạn được đồng hành với một nhà trị liệu tâm lý. Họ sẽ là những người giúp bạn thấu hiểu hơn về bản thân, chỉ cho bạn cách mà kiểu gắn bó lo âu – né tránh vận hành và ảnh hưởng đến bạn cũng như những phương thức để thay đổi chúng.
Tuy nhiên, cũng có không ít nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người có kiểu gắn bó lo âu – né tránh có thể tự cản trở việc trị liệu do họ có xu hướng tránh gần gũi với ngay cả nhà trị liệu. Do vậy, việc này cần đến những nhà tâm lý có kinh nghiệm xử lý và biết cách vượt qua rào cản tiềm ẩn này.
Chỉ có một phần nhỏ dân số có kiểu gắn bó lo âu – né tránh này. Tuy nhiên, chúng lại là kiểu gắn bó có ảnh hưởng tiêu cực rất mạnh mẽ và có thể dẫn đến việc lạm dụng chất gây nghiện, trầm cảm… Điều may mắn là chúng ta có thể cải thiện kiểu gắn bó của mình bằng sự thấu hiểu và một số phương pháp phù hợp, dù mất nhiều thời gian cũng như cần sự kiên trì. Cuối cùng, đừng ngần ngại tìm đến nhà trị liệu tâm lý nếu bạn thực sự cần giúp đỡ và muốn thay đổi kiểu gắn bó lo âu – né tránh của mình.
