Đường ruột & Tinh thần

NHỮNG Ý CHÍNH

• Một số loại vi sinh vật có thể gây ra trầm cảm và lo âu.
• Nghiên cứu trên chuột chỉ ra rằng mối quan hệ giữa đường ruột và não bộ là mối quan hệ hai chiều, có nghĩa là đường ruột không khỏe có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần và ngược lại.
• Đường ruột và não bộ có thể vướng vào các vòng lặp phản hồi có hại, điều này có thể phòng ngừa nhờ các phương pháp trị liệu tập trung vào chế độ ăn uống và sức khỏe tâm thần.
• Tương quan giữa đường ruột- não bộ nên được nghiên cứu thêm để thúc đẩy việc tối ưu hóa sức khỏe.

---

Việc nghiên cứu về đường ruột và não bộ tiếp tục đem lại nhiều cái nhìn đặc biệt về tác động của vi khuẩn lên sức khỏe tâm thần của chúng ta, và một nghiên cứu mới của Trung Quốc đã tập trung vào điểm này. Nếu bạn mắc phải trầm cảm hay lo âu thì khả năng nguyên nhân là do bệnh đường ruột là bao nhiêu? Đây có phải là điều mà các bác sĩ tâm thần nên xem xét, hay họ có thể bỏ qua nó để tuân theo liệu pháp tiêu chuẩn? Nghiên cứu mới có thể thay đổi hiện trạng này.

Một Vài Thông Tin Nền

Chứng rối loạn vi khuẩn ruột (sự mất cân bằng cơ bản trong hệ vi khuẩn đường ruột) hiển nhiên có thể gây ra những rối loạn về tinh thần. Thậm chí, chỉ cần một số mảnh vỡ của vi khuẩn cũng có thể gây ra ảnh hưởng.

Ví dụ, nếu bạn tiêm vào một người các mảnh vụn màng ngoài của một loại vi khuẩn, gọi là nội độc tố, thì chỉ trong một vài phút, người đó sẽ trở nên cực kỳ lo âu. Chuột cũng có phản ứng tương tự, cho thấy hiệu ứng này có thể là kết quả phổ biến ở động vật. Và tuy rằng cơ chế của hàng rào máu não là ngăn chặn các chất gây hại cho cơ thể, các phân tử gây viêm và độc tố vi khuẩn sau đó vẫn có thể được tìm thấy trong não.

Trong các nghiên cứu trên chuột, khi được tiêm nội độc tố, chúng sẽ lui vào một góc và thu mình lại. Nhưng đó không phải là cách duy nhất để khiến chúng trở nên chán nản. Khi chuột nhà hoặc chuột cống được cho tiếp xúc với phân của người mắc chứng trầm cảm, chúng bắt đầu biểu hiện hành vi trầm cảm tương tự. Điều này không chỉ thể hiện quan hệ nhân quả mà nó cũng thể hiện quan hệ nhân quả giữa các loài. Các nghiên cứu cấy ghép phân này cung cấp bằng chứng chắc chắn rằng vi khuẩn có thể truyền chứng trầm cảm. Hoặc, như các nhà nghiên cứu của UCC là John Cryan và Ted Dinan đã nói, vi sinh vật có thể “truyền các nỗi buồn”.

Ốm Đau

Thông thường, ngộ độc thực phẩm hoặc cảm cúm sẽ gây ra ốm đau, và các biểu hiện thiếu vui vẻ này thường không thể phân biệt được với chứng trầm cảm. Nguyên nhân của điều này là do vi sinh vật, bao gồm vi khuẩn, vi rút, nấm hoặc động vật nguyên sinh đã thoát khỏi ruột và đi vào máu. Những quan sát này, ở cả động vật và con người, cho thấy một số vi khuẩn nhất định có thể gây ra trầm cảm và lo âu. Nhưng liệu điều đó có giống với chứng trầm cảm và lo âu lâm sàng hay chỉ đơn giản là một sự trùng hợp? Có bao nhiêu trường hợp trầm cảm hoặc lo âu thực sự là do vi khuẩn đường ruột gây ra?

Hầu hết các bác sĩ tâm thần ngày nay đều thừa nhận khả năng có sự tham gia của vi sinh vật, nhưng họ thường cho rằng đó là một hiện tượng ngoài lề. Nhưng một nghiên cứu mới từ Trung Quốc cho thấy rõ ràng rằng mối liên hệ đó mạnh mẽ hơn nhiều so với những gì trước đây chúng ta có thể nhận ra.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét các bệnh nhân bị trầm cảm và nhận thấy một xu hướng đáng báo động: hơn 70% trong số họ có các triệu chứng về đường tiêu hóa. Và quan trọng hơn là các vấn đề tiêu hóa càng nghiêm trọng thì chứng trầm cảm càng nặng. Nghiên cứu này được thực hiện trên 3256 bệnh nhân từ Cuộc khảo sát toàn Trung Quốc về các triệu chứng của bệnh trầm cảm, và nó giúp mở mang tầm mắt về tầm quan trọng của mối liên hệ ruột-não trong tâm thần học.

Các nhà nghiên cứu từ lâu đã biết rằng các vấn đề về đường ruột thường liên quan đến các vấn đề về tâm thần. Có đến 80% các bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích hoặc viêm ruột cũng mắc chứng trầm cảm hoặc lo âu. Đáng buồn thay, hầu hết họ không bao giờ tìm kiếm sự giúp đỡ cho những rối loạn tâm thần của mình. Điều này thể hiện sự trùng lặp rất lớn giữa các vấn đề về ruột và não, nhưng nó có chứng minh được mối quan hệ hai chiều giữa đường ruột và bộ não hay không?

Bắt Đầu Với Các Nghiên Cứu Ở Chuột

Một quan sát của Nobiyuko Sudo vào năm 2003 cho thấy rằng những con chuột không mang mầm bệnh sẽ sinh hoạt theo cách khác thường. Điều này dẫn đến câu hỏi: Việc thiếu vi sinh vật có thể ảnh hưởng đến hành vi như thế nào?

Các nghiên cứu sâu hơn của John Cryan và Ted Dinan đã chỉ ra rằng một số vi sinh vật nhất định mà họ gọi là “vi sinh vật thần kinh” thực sự có ảnh hưởng đến tâm trạng và nhận thức. Ted Dinan là một bác sĩ tâm thần, và dựa trên nghiên cứu này, hiện tại, ông đang sử dụng men vi sinh vào việc chữa trị, đặc biệt là đối với những bệnh nhân không thích sử dụng thuốc.

Tại Sao Lại Là Vi Sinh Vật?

Tính theo số lượng tế bào, cơ thể chúng ta chỉ có một nửa là con người. Một nửa còn lại là vi sinh vật, chúng nằm trong chất nhầy bao bọc toàn bộ đường ruột của chúng ta.

Những vi sinh vật này rất quan trọng vì chúng là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại các mầm bệnh xâm nhập vào đường tiêu hóa của con người. Trước khi hệ miễn dịch có thể nhận biết những tác nhân gây hại đó, những vi khuẩn có lợi đã bắt đầu làm việc để tiêu diệt chúng. Nếu không có những lợi khuẩn này, chúng ta khó mà sống sót qua ngày được.

Nhưng nếu vi khuẩn của chúng ta trở nên mất cân bằng, ví dụ như vì ngộ độc thực phẩm hay thuốc kháng sinh, chúng sẽ không thể làm tốt vai trò của mình được. Điều này có thể dẫn đến rối loạn hệ khuẩn ruột, hội chứng rò rỉ ruột, và viêm nhiễm, từ đó trở thành những nguyên nhân tiềm ẩn gây ra chứng trầm cảm và lo âu.

Sinh Học Rất Phức Tạp

Chứng rối loạn vi khuẩn ruột có thể gây ra trầm cảm và lo âu nghe thì có vẻ thú vị, nhưng sinh học phức tạp. Lý do là trên thực tế, trục ruột-não là một trục có hai chiều. Sự căng thẳng có thể gây ảnh hưởng đến não bộ, và ngạc nhiên thay, sau đó nó có thể gây ảnh hưởng đến các vi sinh vật. Sự tấn công đó đối với các vi sinh vật có thể dẫn đến rối loạn hệ khuẩn ruột, từ đó khuếch đại ảnh hưởng của sự căng thẳng ban đầu. Những dạng vòng lặp phản hồi này thường xảy ra trong tự nhiên, và chúng gây nên những rắc rối không thể tháo gỡ về mặt sinh học.

Vậy thì, đường ruột điều khiển bộ não, hay bộ não điều khiển đường ruột? Nói đơn giản thì cả hai đều đúng. Nhưng một vòng luẩn quẩn như thế này có thể bị gián đoạn ở cả hai đầu.

Cải thiện đường ruột của người bệnh bằng một chế độ ăn uống tốt hơn (nhiều chất xơ và chất lên men) có thể làm giảm viêm và cải thiện tâm trạng của họ. Và tuyệt vời thay, trị liệu tâm trạng bằng liệu pháp hành vi nhận thức và các kỹ thuật chánh niệm có thể giúp cải thiện sự cân bằng của các vi khuẩn đường ruột. Các phương pháp trị liệu tâm lý này đã được chứng minh là làm giảm các cơn bùng phát và tái phát ở các bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích và viêm ruột.

Kết Luận

Có nhiều lý do dẫn đến trầm cảm và lo âu, bao gồm căng thẳng, mất mát, đau mãn tính, lạm dụng, thuốc men và di truyền. Nhưng những điều này có thể trầm trọng hơn do rối loạn hệ khuẩn ruột. Sinh lý con người là chủ đề phức tạp và còn nhiều bí ẩn nhưng mọi người đều công nhận rằng giữa não bộ và đường ruột có một sự liên kết. Nó có thể là một con đường lộn xộn, hai chiều, nhưng nó vẫn là một con đường dẫn đến những khám phá quan trọng.

Trước những bằng chứng này, khó có thể coi trục ruột-não là một khái niệm ngoài lề trong tâm lý học; nó xứng đáng nhận được những sự quan tâm hàng đầu. Nếu các bác sĩ tâm thần không xem xét các vấn đề về đường ruột của bệnh nhân, họ có thể đang bỏ qua một yếu tố quan trọng.

Nguồn: https://www.psychologytoday.com/us/blog/mood-microbe/202103/the-gut-brain-axis-is-more-important-we-thought